Zrozumienie eskalacji uprawnień
Większość systemów komputerowych jest zaprojektowana w taki sposób, aby mogły być obsługiwane przez wielu użytkowników jednocześnie. Jednak nie jest dobrym pomysłem, aby każdy użytkownik miał nieograniczony dostęp do systemu i jego wszystkich zasobów. Dlatego wprowadzono system przywilejów i uprawnień, które są przypisywane do kont określonych użytkowników.
Krótko mówiąc, niektóre konta, np. administracyjne, mają znacznie większe możliwości ingerencji w system niż pozostałe. W przypadku standardowych kont użytkowników o tym samym poziomie uprawnień nie ma możliwości, a przynajmniej nie powinno być, uzyskania dostępu do zasobów innych użytkowników, i każde konto powinno mieć swoje wyizolowane środowisko. Wyjątkiem są oczywiście konta administracyjne, które mogą mieć dostęp do zasobów wszystkich użytkowników.
Świętym Graalem cyberwłamywaczy jest uzyskanie dostępu do konta administratora systemu (root w systemach uniksowych), które posiada nieograniczoną władzę nad tym systemem. Eskalacja uprawnień (ang. privilege escalation) polega na wykorzystaniu podatności (ang. vulnerability), błędu lub niepoprawnej konfiguracji w systemie bądź aplikacji, aby uzyskać szersze niż normalnie przysługują uprawnienia (ang. permissions, privileges) do chronionych zasobów.
Rodzaje eskalacji uprawnień
Istnieją dwa główne rodzaje eskalacji uprawnień:
Vertical privilege escalation (pionowa eskalacja uprawnień)
Jest to uzyskanie większych/szerszych uprawnień niż są przewidziane dla określonego użytkownika lub aplikacji. Może to nastąpić w sytuacji, gdy zwykły użytkownik zyskuje dostęp do zasobów lub funkcji, które powinny być zarezerwowane tylko dla kont administracyjnych.
Systemy operacyjne często pozwalają na uruchamianie usług bądź aplikacji w kontekście użytkownika/konta, który ma szerszy zakres uprawnień niż standardowe konta. Przykładowo w systemie Windows usługi (ang. Windows services) mogą działać w kontekście specjalnego konta LocalSystem, posiadającego niemalże nieograniczony dostęp do lokalnych zasobów systemowych.
Z kolei w systemach unixowych pliki oznaczone flagą setuid są uruchamiane z prawami właściciela pliku, a te z ustawionym bitem setgid – z prawami właściciela grupy. Jest to niezbędne do wykonywania zadań wymagających większych uprawnień niż te, które posiadają standardowi użytkownicy, np. zmiana hasła użytkownika.
Horizontal privilege escalation (horyzontalna eskalacja uprawnień)
To uzyskanie nieautoryzowanego dostępu do zasobów innego użytkownika o identycznym poziomie uprawnień. Mówiąc krótko, eskalacja horyzontalna następuje, gdy standardowy użytkownik systemu może wykonywać operacje, które powinny być dostępne jedynie dla innego standardowego użytkownika.
Oprócz systemów operacyjnych, które mogą okazać się podatne na tego typu atak, doskonałym przykładem są aplikacje webowe. Protokół HTTPS jest bezstanowy (ang. stateless), co oznacza, że każde żądanie (ang. request) HTTPS wysyłane do serwera jest niezależne. Aby pamiętać działanie użytkownika na stronie, wykorzystuje się mechanizm sesji.
Sesja to obiekt (zbiór danych) tworzony dla każdego użytkownika osobno i trzymany gdzieś na serwerze, np. w bazie danych. Zawiera informacje o użytkowniku, który aktualnie korzysta z aplikacji, od prostych ustawień preferencji po informację o tym, czy dany użytkownik jest aktualnie zalogowany. Każda sesja ma swój unikatowy, generowany losowo identyfikator (session ID), który jest przechowywany w ciasteczku (ang. cookie) po stronie klienta.
Jeśli ktoś uzyska dostęp do identyfikatora sesji innego użytkownika, może wysyłać żądania HTTPS w jego imieniu, a serwer będzie je wykonywał, zakładając, że pochodzą od zalogowanego użytkownika. Innym podobnym atakiem jest CSRF (Cross-Site Request Forgery), który również pozwala na wykonanie niepożądanej akcji w imieniu zalogowanego użytkownika.
Przeciwdziałanie atakom typu Privilege Escalation
Aby zabezpieczyć serwis przed atakami typu Privilege Escalation, należy wdrożyć kilka kluczowych środków:
-
Regularne aktualizacje systemów i oprogramowania: Utrzymywanie systemu i aplikacji w aktualnej wersji jest niezbędne, aby łatać znane luki bezpieczeństwa, które mogłyby posłużyć do eskalacji uprawnień.
-
Mechanizmy uwierzytelniania i autoryzacji: Należy zadbać o solidne metody weryfikacji tożsamości użytkowników oraz ograniczyć ich uprawnienia do minimum niezbędnego do wykonywania zadań. Rozważyć wdrożenie np. uwierzytelniania dwuskładnikowego.
-
Ograniczenie przywilejów kont systemowych: Konta o podwyższonych uprawnieniach, takie jak konto administratora, powinny być używane wyłącznie w razie konieczności i z zachowaniem najwyższej ostrożności.
-
Separation of Duties (SoD): Podział obowiązków między różnymi rolami użytkowników ogranicza możliwość eskalacji uprawnień, gdyż żaden pojedynczy użytkownik nie może wykonywać wszystkich kluczowych czynności.
-
Monitorowanie i logowanie zdarzeń: Szczegółowe śledzenie aktywności użytkowników i systemów pozwala szybko wykryć próby eskalacji uprawnień oraz reagować na nie.
-
Zastosowanie mechanizmów ochrony na poziomie systemu operacyjnego: Np. w systemie Windows wykorzystanie funkcji Windows Defender Credential Guard do ochrony poświadczeń użytkowników.
-
Testowanie podatności i luk bezpieczeństwa: Regularne skanowanie i testowanie aplikacji w poszukiwaniu słabości, które mogłyby posłużyć do eskalacji uprawnień.
-
Edukacja i świadomość użytkowników: Szkolenie pracowników w zakresie zagrożeń związanych z eskalacją uprawnień i ochrony kont użytkowników.
Wdrożenie tych środków zapewni kompleksową ochronę serwisu przed atakami typu Privilege Escalation i pomoże zachować bezpieczeństwo kont użytkowników. Pamiętajmy, że cyberbezpieczeństwo to nieustanna walka, wymagająca ciągłego monitorowania i adaptacji do nowych zagrożeń.
Znaczenie bezpieczeństwa w projektowaniu stron internetowych
Kwestie bezpieczeństwa odgrywają kluczową rolę w nowoczesnym projektowaniu stron internetowych. Odpowiednie zabezpieczenie serwisu zapewnia nie tylko ochronę danych użytkowników i zasobów firmy, ale także buduje zaufanie i wiarygodność marki w oczach odwiedzających.
Ataki typu Privilege Escalation stanowią poważne zagrożenie, gdyż mogą prowadzić do przejęcia kontroli nad całym systemem lub uzyskania dostępu do wrażliwych informacji. Dlatego też świadomość tych zagrożeń i wdrażanie skutecznych środków zaradczych powinno być priorytetem dla każdego webmastera i programisty zajmującego się projektowaniem stron.
Oprócz omawianych technik zabezpieczania przed eskalacją uprawnień, na rynku pojawiają się również nowe rozwiązania i trendy, które warto śledzić. Przykładowo, coraz większą popularność zyskują rozwiązania oparte na Zero Trust Security, gdzie każde żądanie jest weryfikowane niezależnie, niezależnie od źródła i kontekstu.
Dynamiczny rozwój technologii webowych oraz rosnące zagrożenia ze strony cyberprzestępców sprawiają, że kwestia bezpieczeństwa staje się kluczowa dla właścicieli serwisów internetowych. Tylko zastosowanie kompleksowego podejścia, łączącego najnowsze technologie, dobre praktyki i świadomość użytkowników, może skutecznie chronić strony przed atakami typu Privilege Escalation.
Podsumowanie
Eskalacja uprawnień to poważne zagrożenie, które może prowadzić do przejęcia kontroli nad systemem lub uzyskania dostępu do wrażliwych danych. Zarówno pionowa, jak i horyzontalna forma ataku mogą być wykorzystywane przez cyberprzestępców do osiągnięcia swoich celów.
Aby zabezpieczyć serwis internetowy przed tego typu zagrożeniami, niezbędne jest wdrożenie kompleksowych środków bezpieczeństwa, takich jak regularne aktualizacje, solidne mechanizmy uwierzytelniania, ograniczenie przywilejów kont systemowych czy monitorowanie aktywności użytkowników.
Bezpieczeństwo jest kluczowym aspektem nowoczesnego projektowania stron internetowych i wymaga nieustannej uwagi oraz adaptacji do nowych zagrożeń. Tylko dzięki zastosowaniu najlepszych praktyk i ciągłemu doskonaleniu zabezpieczeń można skutecznie chronić serwis oraz budować zaufanie wśród użytkowników.
