Dostępne PDFy i dokumenty online

Cyfrowa dostępność – nie taka straszna, jak ją malują

Cześć! Nazywam się Natalia i jestem freelancerką w branży projektowania stron internetowych. Jakiś czas temu dostałam od swojego klienta zadanie, które początkowo wydawało mi się dość nudne i nijakie – miałam napisać artykuł na temat dostępności dokumentów online, a konkretnie plików PDF. Szczerze mówiąc, spodziewałam się, że będzie to suchy i schematyczny tekst, który niewiele wniesie do życia moich potencjalnych czytelników. Jak się jednak okazało, temat cyfrowej dostępności jest naprawdę fascynujący i pełen zaskakujących niuansów! Chciałabym się z Wami tym wszystkim podzielić.

PDF, czyli cyfrowy papier

Na początek chciałabym trochę przybliżyć, czym właściwie jest format PDF (Portable Document Format). Wielu z nas na co dzień używa plików PDF, najczęściej do wyświetlania lub drukowania różnego rodzaju dokumentów. PDF to tak naprawdę cyfrowy odpowiednik papieru – pozwala na zachowanie formatowania, rozmieszczenia tekstu, grafik i tabel niezależnie od urządzenia, na którym jest otwierany.

Pliki PDF można tworzyć na wiele sposobów – począwszy od skanowania dokumentów papierowych, przez konwersję plików z innych formatów, aż po tworzenie całkowicie nowych dokumentów w dedykowanych edytorach PDF. Niezależnie od sposobu powstania, pliki PDF powinny być tworzone z myślą o dostępności – bo przecież nie wszyscy odbiorcy będą w stanie bez problemu odczytać czy zrozumieć dany dokument.

Dostępność, czyli o co tu chodzi?

Dostępność w kontekście cyfrowym odnosi się do tego, na ile dana treść, aplikacja czy strona internetowa są przyjazne i zrozumiałe dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami – wzrokową, słuchową, ruchową, a także poznawczą. Chodzi o to, aby każdy użytkownik mógł w pełni korzystać z internetu i cyfrowych zasobów, niezależnie od swoich ograniczeń.

Wbrew pozorom, tworzenie dostępnych dokumentów PDF wcale nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Wystarczy pamiętać o kilku podstawowych zasadach i zachować odpowiednie standardy. Dzięki temu osoby niewidome lub słabowidzące, korzystające z czytników ekranu, będą mogły bez problemu odczytać treść. Osoby niesłyszące lub niedosłyszące będą mogły korzystać z napisów, a osoby z niepełnosprawnością ruchową będą w stanie poruszać się po dokumencie za pomocą samej klawiatury.

Kluczowe zasady tworzenia dostępnych PDFów

Dobrze, czas przejść do konkretów! Oto kilka ważnych wskazówek, które warto wziąć pod uwagę, tworząc dostępne pliki PDF:

1. Struktura dokumentu

Zadbaj o odpowiednią strukturę dokumentu, używając właściwych nagłówków (h1, h2, h3 itd.). Dzięki temu czytniki ekranu będą mogły z łatwością nawigować po treści. Pamiętaj też, aby nadawać odpowiednie style akapitom, tabelom, listom i innym elementom.

2. Tekst alternatywny dla obrazów

Jeśli w dokumencie znajdują się zdjęcia, wykresy lub inne grafiki, koniecznie dodaj do nich tekst alternatywny (alt text). Dzięki temu osoby niewidzące lub słabowidzące będą mogły zrozumieć, co przedstawia dana grafika.

3. Dostępne formularze

Jeśli Twój plik PDF zawiera formularze do wypełnienia, upewnij się, że pola formularza są właściwie etykietowane i można je obsłużyć za pomocą klawiatury.

4. Poprawne kodowanie znaków

Zadba o to, aby cały tekst w dokumencie był prawidłowo zakodowany – wtedy czytniki ekranu będą mogły go poprawnie odczytać, niezależnie od użytej czcionki.

5. Kontrast i czytelność

Zadbaj o wysoki kontrast pomiędzy tłem a tekstem, aby dokument był dobrze czytelny. Unikaj również zbyt małych rozmiarów czcionki.

6. Hiperłącza i zakładki

Jeśli w dokumencie znajdują się hiperłącza, upewnij się, że mają one opisowy tekst, a nie tylko “kliknij tutaj”. Dodaj też logicznie nazwane zakładki, ułatwiające nawigację po treści.

7. Metadane dokumentu

Uzupełnij metadane dokumentu, takie jak tytuł, autor czy słowa kluczowe. Dzięki temu czytniki ekranu będą mogły lepiej zrozumieć kontekst całego pliku.

Wszystkie te elementy składają się na to, co nazywamy dostępnością dokumentów PDF. Ich wdrożenie nie jest trudne, a przynosi wymierne korzyści zarówno dla osób z niepełnosprawnościami, jak i dla wszystkich pozostałych odbiorców.

A co z dokumentami online?

Dostępność to oczywiście nie tylko kwestia plików PDF. Równie ważne jest zadbanie o dostępność całych stron internetowych i innych treści publikowanych online. Tutaj również obowiązują pewne standardy i wytyczne, które warto znać.

Stworzenie dostępnego dokumentu PDF to dopiero początek – warto zadbać też o to, aby treści online były dostępne dla wszystkich użytkowników. A to oznacza m.in.:

• Właściwe kodowanie strony, z wykorzystaniem semantycznych znaczników HTML
• Zapewnienie możliwości nawigacji samą klawiaturą
• Stosowanie wysokiego kontrastu kolorów
• Tworzenie tekstów alternatywnych dla grafik i multimediów
• Udostępnianie napisów oraz transkrypcji dla filmów i dźwięków
• Zapewnienie możliwości zmiany rozmiaru tekstu i innych elementów

Te i wiele innych praktyk wchodzą w skład ogólnych wytycznych dostępności, znanych jako WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). Ich stosowanie jest nie tylko dobre dla użytkowników, ale także wymaga tego prawo – w wielu krajach, w tym w Polsce, istnieją bowiem przepisy nakładające na właścicieli stron internetowych i aplikacji obowiązek zapewnienia cyfrowej dostępności.

Korzyści z dostępności

Tworząc dostępne dokumenty i treści online, zyskujemy zatem nie tylko spokój sumienia i satysfakcję z bycia inkluzywnym. Dostępność przynosi także wymierne korzyści biznesowe:

• Większa liczba potencjalnych klientów/czytelników, w tym osób z niepełnosprawnościami
• Lepsza widoczność w wyszukiwarkach (dzięki m.in. poprawie SEO)
• Wyższa użyteczność i intuicyjność dla wszystkich użytkowników
• Mniejsze ryzyko naruszeń przepisów i związanych z tym kar
• Budowanie pozytywnego wizerunku firmy/marki jako troski o potrzeby różnorodnych odbiorców

Warto więc traktować dostępność nie jako konieczny obowiązek, ale jako realną szansę na rozwój i poprawę doświadczeń użytkowników. Inwestycja w dostępność to inwestycja w sukces!

Jak zacząć przygodę z dostępnością?

Jeśli więc Ty lub Twoja firma dopiero zaczynają przygodę z dostępnością cyfrową, oto kilka praktycznych wskazówek, jak zacząć:

1. Zapoznaj się z wytycznymi WCAG – to podstawowy zbiór standardów dotyczących dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych. Warto gruntownie się z nimi zapoznać.

2. Przeprowadź audyt dostępności – sprawdź, jak Twoja strona lub dokument PDF wypada pod kątem dostępności. Możesz to zrobić samodzielnie lub skorzystać z narzędzi online, a nawet zlecić audyt specjalistom.

3. Wdróż niezbędne zmiany – na podstawie wyników audytu wprowadź poprawki, aby Twoje treści były dostępne dla wszystkich. Możesz to zrobić samodzielnie lub z pomocą zespołu deweloperskiego.

4. Zadbaj o szkolenia i wiedzę – upewnij się, że Ty i Twój zespół posiadają niezbędną wiedzę na temat dostępności. Zorganizuj szkolenia lub samodzielnie studiuj materiały edukacyjne.

5. Monitoruj i ulepszaj – dostępność to proces ciągły. Regularnie sprawdzaj, czy Twoje rozwiązania wciąż spełniają wszystkie wymagania, i wprowadzaj kolejne udoskonalenia.

Pamiętaj też, że profesjonalna firma projektująca strony internetowe powinna mieć pełną świadomość standardów WCAG i wdrażać je w projektowanych witrynach. Dzięki temu Twoja strona internetowa będzie nie tylko piękna i funkcjonalna, ale również dostępna dla wszystkich użytkowników.

Podsumowanie

Dostępność cyfrowa to temat złożony, ale nie taki straszny, jak mogłoby się wydawać. Wystarczy pamiętać o kilku podstawowych zasadach i standardach, aby tworzyć dokumenty PDF i strony internetowe, które będą w pełni zrozumiałe i funkcjonalne dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Inwestycja w dostępność to nie tylko spełnianie wymogów prawnych, ale również realna szansa na rozszerzenie grupy odbiorców i budowanie pozytywnego wizerunku firmy. Warto więc zadbać o to, aby nasze cyfrowe treści były jak najbardziej inkluzywne i otwarte na potrzeby wszystkich użytkowników.

Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Wam zrozumieć, na czym polega dostępność i dlaczego warto się nią zainteresować. Jeśli macie jakieś pytania lub chcecie podzielić się swoimi doświadczeniami, dajcie mi znać w komentarzach! Do zobaczenia w następnym artykule.