Wiesz, że sztuczna inteligencja potrafi stworzyć filmy, na których pojawiam się ja albo Ty, ale wcale tam nie byliśmy? Jasne, brzmi to jak scenariusz do science-fiction, ale ta technologia już istnieje i zyskuje na popularności. Nazywa się deepfake i jest coraz trudniejsza do wykrycia.
Czym są deepfake’i i jak działają?
Deepfake to połączenie dwóch angielskich słów – “deep learning” (głębokie uczenie) oraz “fake” (fałszywy). To technika, która wykorzystuje sztuczną inteligencję do tworzenia nierealistycznych, ale zarazem wysoce przekonujących materiałów wideo, obrazów czy nagrań audio. Efektem jest na przykład film, na którym widzisz, jak ktoś mówi lub zachowuje się w sposób, którego w rzeczywistości nigdy nie obserwowałeś.
Proces tworzenia deepfake’ów wygląda mniej więcej tak: algorytm sztucznej inteligencji analizuje setki, a nawet tysiące materiałów wideo i audio z udziałem danej osoby. Na tej podstawie uczy się jej charakterystycznych ruchów twarzy, mimiki, sposobu mówienia i innych cech. Następnie, wykorzystując techniki zmiany twarzy, w miejsce oryginalnej osoby podstawia wygenerowaną cyfrowo twarz i nakłada na nią odpowiednie ruchy i dźwięki.
Efektem końcowym jest niezwykle realistyczne nagranie, na którym widoczna osoba mówi i zachowuje się w sposób, który nigdy w rzeczywistości nie miał miejsca. Zastosowanie deepfake’ów jest niezwykle szerokie – od tworzenia filmów i zdjęć dla celów rozrywkowych, po bardziej niebezpieczne obszary, takie jak dezinformacja, wyłudzenia i szantaż.
Zagrożenia związane z deepfake’ami
Choć deepfake’i mogą być wykorzystywane w rozrywce i do kreatywnych celów, to niestety ta technologia niesie ze sobą sporo zagrożeń. Najpoważniejszym z nich jest możliwość tworzenia materiałów, które mogą zniszczyć czyjeś życie lub reputację.
Wyobraź sobie, że ktoś stworzy film, na którym widzisz siebie w nieciekawej sytuacji – na przykład napadasz na bank czy wygłaszasz rasistowskie uwagi. Chociaż w rzeczywistości nigdy czegoś takiego nie zrobiłeś, twoi bliscy, pracodawca czy media mogą w to uwierzyć. Efektem może być utrata zaufania, pracy, a nawet postępowanie karne.
Innym przykładem jest stworzenie fałszywego nagrania wideo, na którym polityk wygłasza wypowiedź sprzeczną z jego poglądami. Taki materiał mógłby zostać umieszczony w sieci tuż przed wyborami i wpłynąć na wyniki głosowania. Albo wyobraź sobie, że ktoś podmieni twój głos w nagraniu audio i za jego pomocą będzie się podszywać pod ciebie, prosząc znajomych o pożyczki.
Deepfake’i to prawdziwe zagrożenie, bo coraz trudniej je odróżnić od prawdziwych materiałów. Szczególnie że rozprzestrzeniają się one błyskawicznie w social mediach, gdzie ludzie często bezkrytycznie udostępniają i wierzą w to, co widzą.
Jak rozpoznać deepfake?
Skoro deepfake’i są tak niebezpieczne, to jak można je rozpoznać? Na szczęście istnieją pewne wskazówki, które mogą nam pomóc wykryć fałszywe nagrania.
Po pierwsze, zwróć uwagę na szczegóły w mimice i ruchach danej osoby. Sztuczna inteligencja, choć robi ogromne postępy, wciąż ma problemy z odwzorowaniem drobnych ruchów, takich jak mrugnięcia, ruchy ust czy drgania twarzy. Dlatego w deepfake’ach te detale często są nieprawidłowe lub sztywne.
Przyglądaj się również ruchom ciała – ręce, palce czy oczy mogą wyglądać nienaturalnie. Postaraj się porównać materiał z innymi nagraniami tej samej osoby, żeby sprawdzić, czy charakterystyczna dla niej mimika i gesty się zgadzają.
Inną podpowiedzią może być brak synchronizacji dźwięku z ruchem ust lub innych subtelności, których AI jeszcze nie potrafi w pełni odwzorować.
Jeśli masz wątpliwości, możesz też skorzystać z narzędzi, które pomagają wykrywać deepfake’i. Jednym z nich jest watchframebyframe.com – dzięki niemu możesz oglądać nagranie klatka po klatce i wychwycić niespójności.
Oczywiście im bardziej zaawansowana będzie technologia deepfake, tym trudniej je będzie wykryć. Dlatego ważne jest, aby jako użytkownicy internetu rozwijać krytyczne myślenie i uważność, szczególnie wobec materiałów, które wydają się zbyt kontrowersyjne lub niepasujące do danej osoby.
Jak chronić swój wizerunek?
Skoro deepfake’i stanowią poważne zagrożenie, warto zastanowić się, jak możemy chronić nasz wizerunek i zapobiegać tworzeniu fałszywych materiałów na nasz temat.
Jednym z podstawowych kroków jest monitorowanie internetu pod kątem pojawiających się treści z naszym udziałem. Regularne sprawdzanie wyników wyszukiwania, mediów społecznościowych i innych platform może pomóc szybko wychwycić ewentualne fałszywe nagrania lub zdjęcia.
Warto również rozważyć korzystanie z usług, które automatycznie śledzą Internet pod kątem naszego wizerunku. Jedną z nich jest stronyinternetowe.uk, gdzie możesz uzyskać powiadomienia o każdym wystąpieniu swojego imienia, nazwiska czy wizerunku w sieci.
Innym krokiem jest ograniczanie ilości materiałów wideo i zdjęciowych, które udostępniamy publicznie. Im mniej takich treści jest dostępnych w Internecie, tym trudniej je wykorzystać do stworzenia deepfake’a.
Warto również rozważyć korzystanie z narzędzi, które chronią nasz wizerunek. Istnieją już aplikacje, które potrafią wykrywać i usuwać deepfake’i, zanim rozprzestrzenią się w sieci. Możemy też stosować cyfrowe znaki wodne na naszych materiałach, aby utrudnić ich nielegalne wykorzystanie.
W końcu, dużą rolę odgrywa edukacja i budowanie świadomości na temat deepfake’ów wśród społeczeństwa. Im więcej ludzi będzie wiedziało, jak rozpoznawać fałszywe materiały, tym trudniej będzie je skutecznie wykorzystywać w złych celach.
Podsumowanie
Deepfake’i to technologia, która daje ogromne możliwości, ale niestety może być też wykorzystywana do bardzo niebezpiecznych celów. Dlatego jako użytkownicy internetu musimy nauczyć się je rozpoznawać i chronić nasz wizerunek.
Choć deepfake’i wciąż są trudne do wykrycia, istnieją sposoby, aby się przed nimi bronić. Uważne przyglądanie się materiałom, korzystanie z narzędzi do wykrywania fałszywek i monitorowanie internetu pod kątem swojego wizerunku to kluczowe działania.
Pamiętaj też, że Ty sam możesz mieć wpływ na to, jak trudno będzie skopiować Twój wizerunek. Ograniczając liczbę udostępnianych materiałów, możesz sprawić, że będzie to znacznie trudniejsze zadanie dla potencjalnych oszustów.
Deepfake’i to wyzwanie, ale jeśli będziemy uważni i będziemy podejmować odpowiednie kroki, to możemy skutecznie chronić siebie i naszych bliskich przed tymi niebezpiecznymi materiałami.
