Adaptacyjna ochrona stron WWW w erze dezinformacji – AI jako narzędzie weryfikacji

Sztuczna inteligencja – przełomowa technologia w erze cyfryzacji

Świat technologii nieustannie przeżywa przełomowe momenty, które na trwale zmieniają sposób, w jaki funkcjonujemy i postrzegamy otaczającą nas rzeczywistość. Jednym z takich momentów z pewnością było przedstawienie w listopadzie 2022 roku modelu Chat GPT, narzędzia stworzonego przez podmiot OpenAI. Choć może to wydawać się jedynie kolejnym przykładem zastosowania technologii sztucznej inteligencji, to w rzeczywistości stanowi on katalizator znacznie szerszych zmian, jakie zachodzą w tej dziedzinie.

Algorytmy sztucznej inteligencji są aktualnie wykorzystywane w wielu obszarach naszego życia, począwszy od rynku e-commerce, przez analizę danych, aż po przetwarzanie obrazów i dźwięków. Owa różnorodność zastosowań stawia przed nami liczne wyzwania natury prawnej, etycznej i społecznej. Podejście do sztucznej inteligencji musi uwzględniać fakt, że może ona być wykorzystywana w sposób niewłaściwy, dostarczając przy tym określonej grupie osób efektywnych narzędzi do manipulacji oraz kontroli społecznej.

Dynamiczny rozwój AI stawia przed nami nowe wyzwania

Przed nami stoi trudne zadanie, jakim jest stworzenie ram prawnych, które będą sprzyjać rozwojowi technologii sztucznej inteligencji, a jednocześnie wzbudzą zaufanie do jej zastosowań. Temu właśnie służy projekt Rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji, powszechnie określany jako AI Act. Prace nad tym aktem legislacyjnym, który ma być pierwszym na świecie prawem dotyczącym regulacji sztucznej inteligencji, znajdują się obecnie w zaawansowanej fazie.

Zgodnie z założeniami projektu AI Act, nowe regulacje mają na celu określenie zasad, według których systemy sztucznej inteligencji mogą być wprowadzane do obrotu, oddawane do użytku oraz eksploatowane. Szczególnie istotne są obowiązki nałożone na systemy AI wysokiego ryzyka, które mogą mieć znaczący wpływ na prawa i wolności obywateli.

Systemy AI wysokiego ryzyka – klucz do bezpiecznego stosowania technologii

Projekt Rozporządzenia definiuje, co uznaje się za systemy AI wysokiego ryzyka. Aby system został sklasyfikowany w tej kategorii, musi spełnić dwa podstawowe warunki:

1. Zostać wykorzystany w jednym z krytycznych obszarów, takich jak opieka zdrowotna, edukacja, transport, praworządność lub bezpieczeństwo publiczne.
2. Stwarzać potencjalne ryzyko dla zdrowia, bezpieczeństwa lub podstawowych praw i wolności osób fizycznych.

Systemy AI wysokiego ryzyka podlegają szczególnym wymogom prawnym, mającym na celu zapewnienie ich bezpieczeństwa i ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków. Dostawcy, importerzy, operatorzy i dystrybutorzy tych systemów mają szereg obowiązków do spełnienia, takich jak:

• Wdrożenie kompleksowych procedur zarządzania ryzykiem.
• Zapewnienie wysokiej jakości danych treningowych.
• Stworzenie odpowiedniej dokumentacji technicznej.
• Prowadzenie rejestru zdarzeń związanych z funkcjonowaniem systemu.
• Regularny przegląd i aktualizacja procedur.

Celem tych wymagań jest stworzenie szczelnego systemu, w którym podmioty na różnych poziomach funkcjonowania systemu AI ponoszą odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo i zgodność z prawem.

Przejrzystość i odpowiedzialność – kluczowe wyzwania dla systemów generatywnych

Jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów sztucznej inteligencji są modele generatywne, takie jak Chat GPT. Ich rosnące zastosowanie w procesach biznesowych sprawiło, że unijny ustawodawca szczególnie zainteresował się tą kategorią systemów AI.

Projekt AI Act nakłada na dostawców modeli generatywnych szereg obowiązków, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa, przejrzystości i odpowiedzialności w tym obszarze. Kluczowe wymagania to:

• Identyfikacja, ograniczanie i łagodzenie zagrożeń, które można racjonalnie przewidzieć, takich jak te dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa, praw podstawowych, środowiska, demokracji i praworządności.
• Dokumentowanie rodzajów ryzyka, które nie mogą być ograniczone po opracowaniu modelu.
• Projektowanie i rozwijanie modeli w sposób zapewniający odpowiednią efektywność, przewidywalność, interpretowalność, korygowalnośź oraz bezpieczeństwo, w tym cyberbezpieczeństwo.
• Tworzenie kompleksowej dokumentacji oraz systemu zarządzania jakością modeli generatywnych.

Unijny ustawodawca, poprzez te wymogi, dąży do minimalizacji potencjalnych negatywnych konsekwencji wykorzystania systemów generatywnych, takich jak rozprzestrzenianie się dezinformacji lub manipulacja opinią publiczną. Kluczową rolę odgrywają tu również konsultacje z niezależnymi ekspertami, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa i przejrzystości tych rozwiązań.

Przejrzystość jako remedium na dezinformację

Jednym z kluczowych wyzwań związanych z rozwojem sztucznej inteligencji jest problem rozprzestrzeniania się treści typu deep fake – zmanipulowanych lub syntetycznych materiałów audiowizualnych, które błędnie wydają się autentyczne. Te niebezpieczne narzędzia mogą być wykorzystywane do manipulowania opinią publiczną i siania dezinformacji.

Projekty stron internetowych muszą zatem być projektowane z uwzględnieniem tych zagrożeń. Projekt AI Act nakłada na dostawców i użytkowników systemów AI generujących lub manipulujących treściami obowiązek ujawniania, że dane treści zostały wygenerowane lub zmanipulowane przez system AI. Wyjątki dotyczą jedynie treści o charakterze twórczym, satyrycznym, artystycznym lub występujących w grach wideo.

Ponadto, AI Act wymaga, aby systemy AI były projektowane w sposób umożliwiający informowanie osób fizycznych o interakcji z systemem, chyba że kontekst jednoznacznie wskazuje na fakt korzystania z technologii AI. Celem tych regulacji jest zwiększenie świadomości użytkowników i ochrona przed manipulacją oraz dezinformacją.

Nowy technologiczny porządek – kto będzie stał na straży?

Aby zapewnić przestrzeganie nowych regulacji zawartych w AI Act, projekt Rozporządzenia zakłada wyznaczenie Europejskiej Rady ds. AI oraz organów krajowych w poszczególnych państwach członkowskich. Ich zadaniem będzie m.in. nadzorowanie stosowania przepisów, udzielanie porad i wsparcia, a także wymierzanie sankcji za nieprzestrzeganie regulacji.

Ponadto, AI Act przewiduje utworzenie piaskownic regulacyjnych – kontrolowanych środowisk, które umożliwią rozwój i testowanie innowacji opartych na sztucznej inteligencji pod ścisłym nadzorem, zanim zostaną one wprowadzone do obrotu.

Wyzwania dla przedsiębiorców w erze AI

Wdrożenie AI Act będzie stanowiło duże wyzwanie dla przedsiębiorców, niezależnie od tego, czy pełnią rolę dostawcy, użytkownika, importera czy operatora systemów AI. Kluczowe problemy, przed którymi staną, to:

1. Budowa skutecznych systemów AI: Zapewnienie pełnej zgodności z regulacjami, przy jednoczesnym zachowaniu stuprocentowej skuteczności systemów, może okazać się złożonym i wymagającym zadaniem.

2. Zarządzanie ryzykiem i dokumentacja: Spełnienie obowiązków związanych z zarządzaniem ryzykiem, tworzeniem dokumentacji technicznej i prowadzeniem rejestrów zdarzeń będzie wymagało znacznych nakładów pracy.

3. Dostosowanie do nowych wymogów: Podmioty będą musiały dostosować swoje procesy, procedury i systemy do nowych wymagań prawnych, co może wiązać się z istotnymi inwestycjami.

Ważne jest, aby przedsiębiorcy aktywnie śledzili postępy prac nad AI Act i wcześnie przygotowywali się do wdrożenia nowych regulacji. Pozwoli im to uniknąć wysokich kar finansowych za nieprzestrzeganie przepisów, które mogą sięgać nawet 6% globalnego obrotu firmy.

Podsumowanie – AI jako narzędzie adaptacyjnej ochrony

Dynamiczny rozwój sztucznej inteligencji, choć niesie ze sobą liczne wyzwania, otwiera również nowe możliwości adaptacyjnej ochrony stron internetowych. Projekt Rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji (AI Act) stanowi ważny krok w kierunku stworzenia ram prawnych, które będą sprzyjać bezpiecznemu rozwojowi tej technologii.

Kluczowe elementy AI Act to:

• Szczególne wymogi dla systemów AI wysokiego ryzyka, mających wpływ na prawa i wolności obywateli.
• Regulacje dotyczące bezpieczeństwa, przejrzystości i odpowiedzialności w obszarze modeli generatywnych.
• Obowiązek informowania o interakcji z systemami AI i wykorzystaniu technologii deep fake.
• Ustanowienie organów nadzorczych oraz piaskownic regulacyjnych.

Choć wdrożenie nowych regulacji będzie stanowiło wyzwanie dla przedsiębiorców, to w dłuższej perspektywie przyczyni się do budowania zaufania społecznego oraz bezpiecznego ekosystemu technologii AI. Właściwe zastosowanie tych narzędzi, przy zachowaniu wysokich standardów etycznych i prawnych, może stać się kluczem do adaptacyjnej ochrony stron internetowych w erze dezinformacji.