Wprowadzenie do innowacji w branży czystych technologii
Rok 2023 był niezwykle ekscytujący dla branży czystych technologii (CleanTech). Świadkami byliśmy wprowadzenia na rynek szeregu innowacyjnych rozwiązań, od morskich systemów ogniw paliwowych po pierwsze silniki zasilane amoniakiem. Te przełomowe osiągnięcia spowodowały, że wiele firm z sektora morskiego zaczęło inwestować w floty napędzane paliwami przyszłości. Taka dynamika napędza cały ekosystem innowacji w branży CleanTech.
Norweski klaster Maritime CleanTech odegrał kluczową rolę w kreowaniu tych przełomowych rozwiązań. Dyrektor generalna Ada Jacobsen podkreśla, że innowacyjne technologie zaczynają dojrzewać we wszystkich segmentach transportu morskiego. Firmy, które jako pierwsze wdrożą te rozwiązania, będą miały wyraźną przewagę konkurencyjną na rynku.
Mimo globalnych wyzwań, takich jak wojny, inflacja i niestabilność polityczna, zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatycznymi pozostaje niezachwiane. Branża CleanTech rozumie znaczenie efektywności energetycznej i współpracy w dążeniu do czystszego przemysłu morskiego. Lider Maritime CleanTech, Bjørn Sundland, zaznacza, że kształtowanie polityki i zwiększanie skali rynku ekologicznych rozwiązań morskich to podstawa nowej strategii klastra.
Przełomowe projekty w branży CleanTech
Napęd amoniakiem dla statków
Jednym z kluczowych projektów realizowanych przez Maritime CleanTech jest projekt ShipFC, który przygotowuje statek do pływania z napędem zasilanym amoniakiem. Konstruktorzy pracują nad określeniem warunków, na których statek może bez emisji szkodliwych substancji wykonywać długie rejsy.
Próby prowadzone są na statku offshore Viking Energy, którego operatorem jest Eidesvik. Jednostka została wyposażona w duży układ ogniw paliwowo-amoniakalnych o mocy 2 MW. Dzięki temu statek może pływać wyłącznie na czystym paliwie. Amoniak stosowany w systemie zapewnia produkcję energii w oparciu o proces elektrolizy, co czyni go obfitym źródłem energii, które można łatwo wytwarzać z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych.
Partnerzy projektu ShipFC, tacy jak Eidesvik, Equinor, Wärtsilä, Alma Fraunhofer IMM czy Yara International, są przekonani, że amoniak może być jednym z paliw, które pokryją część przyszłego zapotrzebowania na paliwa dla żeglugi.
Napęd wiatrowy dla statków towarowych
Innym innowacyjnym projektem realizowanym przez Maritime CleanTech jest projekt Orcelle Horizon, który opracowuje rozwiązanie wykorzystujące wiatr jako napęd wspomagający statki z silnikami wysokoprężnymi. W Norwegii projektowane i budowane są dwa demonstratory tej technologii.
Pierwszy z nich zakłada modernizację jednego skrzydła, a drugi układ napędowy wieloskrzydłowy. Demonstratorami są samochodowce PCTC obsługujące połączenia oceaniczne. Wallenius Wilhelmsen i partnerzy projektu, tacy jak SSPA Szwecja, KTH Royal Institute of Technology czy Volvo Cars Maritime CleanTech, zdobyli dofinansowanie o wartości 9 mln euro w ramach programu Horyzont Europa na wsparcie budowy statku RoRo o nazwie Orcelle Wind.
Statek ten, o długości 220 metrów, będzie napędzany wiatrem i będzie w stanie transportować ponad 7 tys. samochodów. Dodatkowo, będzie on przystosowany do transportu drobnicy i większych pojazdów. Statek będzie wyposażony w układy cyfrowe pozwalające na dynamiczne wyznaczanie tras na bazie informacji o warunkach pogodowych, co pozwoli na optymalizację rejsów i wykorzystanie najlepszych warunków wietrznych.
Ładowanie statków na morzu
Kolejnym przełomowym projektem realizowanym przez Maritime CleanTech jest Ocean Charger. Norweski rząd przyznał 38 mln NOK (ok. 39 mln USD) na opracowanie rozwiązań w zakresie ładowania statków na morzu. Projekt skierowany jest do flot obsługujących morskie farmy wiatrowe i ma na celu uzyskanie zerowej emisji jednostek działających na tych farmach.
Projektowane rozwiązanie pozwala na podłączenie jednostek pływających do sieci energetycznej farm wiatrowych i ładowanie akumulatorów. To umożliwi wdrożenie bezemisyjnej eksploatacji jednostek pływających. Partnerami projektu są m.in. Vard Design, Seaonics, Vard Electro, Rem Offshore, SINTEF Energi, SINTEF Ocean oraz Equinor.
Rem Power jest pierwszym statkiem, który bierze udział w testach projektu Ocean Charger. Ronny Pål Kvalsvik, dyrektor operacyjny w Rem Offshore, podkreśla, że udział w tym projekcie pozwala im udowodnić rynkowi, że ładowanie baterii statku na morzu jest wykonalne.
Autonomiczne i zeroemisyjne statki pasażerskie
Innnym kluczowym projektem jest autonomiczny i zeroemisyjny statek pasażerski, realizowany przez norweskie miasto Haugesund. Finansowanie w wysokości 11 mln NOK pozyskano od Ulla-Førrefondet. W ramach projektu zostanie zaprojektowany i zbudowany statek do cumowania jednostki oraz urządzenia do ładowania.
Pełnoelektryczny statek będzie przygotowany do pływania w trybie autonomicznym i będzie przewozić około 50 pasażerów z prędkością maksymalną 15 węzłów. Planuje się, że jednostka będzie obsługiwać połączenia na wodach wewnętrznych w Haugesund, skracając czas podróży, eliminując ruch drogowy i zmniejszając emisję gazów cieplarnianych w regionie.
Partnerami projektu są m.in. Rada Miasta Haugesund, Maritime CleanTech, Nordic Edge, SAMS Hyke, NORCE oraz Karmsund Port Authority. Jak podkreśla Ada Jacobsen, dyrektor generalna Maritime CleanTech, realizacja tego projektu zapewni norweskiemu przemysłowi morskiemu ogromną przewagę, a potencjalne możliwości eksportu takich bezemisyjnych autonomicznych statków są ogromne w skali globalnej.
Projekty ekologicznych promów wodnych
Innym kluczowym projektem jest ZAWAS – zero-emission autonomous water shuttles, który ma na celu wprowadzenie na norweskie wody wewnętrzne bezemisyjnych autonomicznych promów. Projekt ma ułatwić przekształcenie dróg wodnych w szlaki alternatywne dla połączeń lądowych, zapewniając szybkie, zeroemisyjne i autonomiczne przejazdy komunikacją miejską.
W 2021 roku Innovation Norway przeznaczyło 55 mln NOK dla wiodących norweskich firm projektowych i stoczni, w tym Brødrene Aa, Hydrolift, Smart City Ferries, Maritime Robotics, Masterly, Zeabuz, ZEM, SEAM, Applied Autonomy, Blueday, NHH Maritime CleanTech oraz SAMS Norwegia i Nordic Edge. Celem projektu jest pokazanie, w jaki sposób zautomatyzowane i autonomiczne promy pasażerskie mogą stanowić przełom w rozwoju przyszłego systemu mobilności bezemisyjnej.
Nie ukrywa się, że celem projektu była również pomoc norweskiemu przemysłowi i powiązanym usługodawcom w zdobyciu wiodącej międzynarodowej pozycji w rozwoju i dostawach autonomicznych statków pasażerskich o zerowej emisji na rynek międzynarodowy.
Rola klastrów w napędzaniu innowacji
Norweski przykład pokazuje, że praktycznie każdy klaster morski prowadzi wiele inicjatyw związanych z wprowadzaniem innowacji w branżach morskich. Rozwijane są projekty dotyczące żeglugi oceanicznej, produkcji farm rybnych, rozwoju morskich farm wiatrowych i wielu innych obszarów.
W te projekty włącza się nie tylko rząd, ale również województwa, gminy, miasta, klastry i grupy przedsiębiorstw, uczelnie, firmy projektowe i instytucje badawcze. Efektem jest efekt synergii, gdzie administracja, ośrodki naukowe i przemysł przecierają szlaki w pozycjonowaniu innowacji, najpierw w Norwegii, a następnie na rynku międzynarodowym.
Niestety, polscy partnerzy zapraszani są do niektórych realizacji jako podwykonawcy, co świadczy o dobrym poziomie naszego potencjału wytwórczego, ale nie najlepiej o naszym potencjale projektowym, kooperacyjnym i budowaniu przewagi konkurencyjnej opartej na innowacjach.
Wnioski i perspektywy na przyszłość
Branża CleanTech, a szczególnie sektor morski, przeżywa prawdziwy renesans innowacji. Takie przełomowe projekty, jak napęd amoniakiem, wykorzystanie wiatru czy ładowanie statków na morzu, otwierają nowe perspektywy dla bardziej zrównoważonego i ekologicznego transportu morskiego.
Kluczową rolę w tym procesie odgrywają klastry branżowe, takie jak norweski Maritime CleanTech, które łączą siły administracji, ośrodków naukowych i firm, napędzając innowacje i budując przewagę konkurencyjną na rynkach globalnych.
Choć Polska nie jest jeszcze liderem w tej dziedzinie, stronyinternetowe.uk wierzy, że współpraca międzynarodowa i uczenie się od najlepszych mogą pomóc naszemu krajowi w pozycjonowaniu się jako istotny gracz w branży czystych technologii morskich. Ważne jest, aby polskie firmy i instytucje aktywnie angażowały się w tego typu projekty, budując kluczowe kompetencje i zdolności innowacyjne.
Nadchodzące lata z pewnością przyniosą dalsze przyspieszenie w rozwoju zrównoważonych rozwiązań dla transportu morskiego. Firmy, które szybko zareagują na te trendy i zainwestują w nowatorskie technologie, zyskają dominującą pozycję na rynku. Branża CleanTech staje się coraz ważniejsza, a pozycjonowanie innowacyjnych stron internetowych może odegrać kluczową rolę w budowaniu przewagi konkurencyjnej firm z tej dynamicznie rozwijającej się dziedziny.
