PDF-y na stronach www przyjazne każdemu

PDF-y na stronach www przyjazne każdemu

Dostępność PDF-ów – kluczem do szerszego grona odbiorców

Gdy rozmawiam z ludźmi na temat projektowania stron internetowych, często słyszę narzekania na PDF-y. “To taki kłopotliwy format”, “Dlaczego wciąż używa się tych starych plików?” – to typowe reakcje. I muszę przyznać, że mają trochę racji. Wiele PDF-ów na stronach www jest rzeczywiście nieprzyjaznych, szczególnie dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami.

Ale czy to znaczy, że należy całkowicie zrezygnować z tego formatu? Moim zdaniem – nie do końca. PDF-y mają swoje wady, ale też sporo zalet. Kluczowe jest, aby były one tworzone z myślą o dostępności i uwzględniały potrzeby wszystkich użytkowników. Wtedy stają się naprawdę przyjaznym narzędziem, które może służyć szerokiemu gronu odbiorców.

Dlaczego PDF-y wciąż są popularne?

Zanim zagłębimy się w temat dostępności, warto zastanowić się, dlaczego PDF-y cały czas cieszą się popularnością. Otóż format ten powstał po to, by zachować oryginalny układ i wygląd dokumentów, niezależnie od tego, na jakim urządzeniu je otwieramy. Takie “zamrożenie” wyglądu było kluczowe, gdy dokumenty przesyłano drogą elektroniczną, a ich ostateczny wydruk był istotny – choćby w przypadku raportów, regulaminów czy umów. PDF pozwalał zachować spójność ich prezentacji.

Z czasem PDF zyskał też inne zalety. Pliki w tym formacie są stosunkowo niewielkie, łatwe do przesłania i archiwizacji. A do ich odczytu nie potrzeba zaawansowanego oprogramowania – wystarczy darmowa przeglądarka. To sprawiło, że PDF upowszechnił się jako uniwersalny format do udostępniania rozmaitych treści w internecie.

Dziś PDF jest używany niemal automatycznie – często bez głębszej refleksji, czy na pewno jest to optymalny wybór. A szkoda, bo brak zastanowienia nad dostępnością tych plików wyklucza z korzystania z nich sporą grupę osób.

PDF-y a dostępność cyfrowa

O dostępności cyfrowej mówi się coraz więcej, ale wciąż wielu ludzi ma problem z pełnym zrozumieniem tego pojęcia. Chodzi tu o zapewnienie, że każdy – niezależnie od wieku, sprawności czy używanego urządzenia – może w pełni korzystać z treści i funkcji stron internetowych.

Nie inaczej jest w przypadku PDF-ów. Aby plik w tym formacie był w pełni dostępny, musi spełniać szereg wymagań – od odpowiedniego formatowania tekstu, przez czytelne grafiki, aż po zapewnienie nawigacji i obsługi za pomocą czytników ekranu.

Niestety wiele PDF-ów na stronach www daleko odbiega od tych standardów. Najgorsze z nich to po prostu zeskanowane dokumenty, które wyglądają jak obrazki. Dla osób niewidomych lub słabowidzących są one zupełnie bezużyteczne, a i widzący użytkownicy mają z nimi spory problem – trudno w nich na przykład wyszukiwać treści.

Pojawiają się też PDF-y, które co prawda mają warstwę tekstową, ale brakuje w nich poprawnego formatowania. Nagłówki, akapity, listy – wszystko to powinno być oznaczone odpowiednimi znacznikami, by ułatwić nawigację i odczyt, szczególnie przy użyciu czytników ekranu. Niestety, część autorów woli ręcznie formatować tekst, zamiast skorzystać z wbudowanych w edytory narzędzi.

To tylko dwa z wielu przykładów PDF-ów, które nie spełniają standardów dostępności. A szkoda, bo z niewielkim nakładem pracy można sprawić, że taki dokument będzie przyjazny dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Dostępne PDF-y – dla kogo?

Jednym z najczęstszych błędów myślenia o dostępności jest traktowanie jej jako czegoś, co dotyczy wyłącznie osób z niepełnosprawnościami. Tymczasem w rzeczywistości każdy może odnieść korzyści z dobrze zaprojektowanych i dostępnych cyfrowo treści.

Przyjrzyjmy się na przykład ludziom słabowidzącym. Dla nich PDF z dobrym kontrastem, czytelną czcionką i przemyślanym układem graficznym będzie o wiele bardziej użyteczny niż dokument pełen niekontrastujących elementów, małego druku i niespójnej struktury. Ale takie udogodnienia docenią też osoby starsze, u których z wiekiem pogarsza się wzrok, czy rodzice z małymi dziećmi, czytający na smartfonach.

Z kolei osoby niewidome lub z poważnymi problemami ze wzrokiem muszą polegać na czytnikach ekranu – specjalnym oprogramowaniu, które odczytuje na głos zawartość ekranu. Aby mogli oni swobodnie korzystać z PDF-ów, kluczowe jest poprawne oznaczenie struktury dokumentu – nagłówków, akapitów, tabel itd. Bez tego czytnik nie będzie w stanie dostarczyć użytkownikowi sensownej i przejrzystej informacji.

Warto też zwrócić uwagę na osoby z dysleksją czy innymi trudnościami poznawczymi. Dla nich duże, czytelne czcionki, przemyślany układ graficzny i prosta, zrozumiała treść mają ogromne znaczenie. Dobry PDF może więc ułatwić im samodzielne zapoznanie się z danym dokumentem.

Podsumowując – dostępność PDF-ów to nie tylko kwestia ułatwienia życia osobom z niepełnosprawnościami. To także sposób na stworzenie treści, z których komfortowo skorzysta każdy użytkownik. Bo gdy dokument jest prosty, czytelny i intuicyjny w obsłudze, korzyści odnoszą wszyscy.

Jak stworzyć dostępny PDF?

Skoro wiemy już, że dostępność PDF-ów przynosi korzyści wszystkim użytkownikom, pora zastanowić się, jak takie dokumenty tworzyć. Okazuje się, że wcale nie jest to takie trudne – pod warunkiem, że zadbamy o to już na etapie tworzenia pliku źródłowego.

Kluczową kwestią jest odpowiednie oznaczenie struktury dokumentu. Zamiast ręcznego formatowania – na przykład pogrubienia lub zmniejszenia rozmiaru czcionki, by uzyskać efekt nagłówka – należy użyć wbudowanych w edytor narzędzi do tworzenia nagłówków, akapitów, list itd. Dzięki temu struktura stanie się czytelna zarówno dla ludzi, jak i dla programów odczytujących PDF-y, takich jak czytniki ekranu.

Równie istotne jest zadbanie o alternatywne opisy dla grafik. Każde zdjęcie, wykres czy infografika powinny mieć odpowiednie podpisy, które pozwolą użytkownikom z dysfunkcjami wzroku zrozumieć ich treść. A jeśli w dokumencie znajdują się tabele, warto zadbać o ich przejrzystą strukturę i logiczne oznaczenie nagłówków wierszy i kolumn.

Nie zapominajmy też o kontraście i czytelności tekstu. Niski kontrast, mała czcionka lub źle dobrane kolory mogą utrudniać odczyt osobom słabowidzącym, starszym lub korzystającym z urządzeń mobilnych. Warto więc przetestować PDF pod kątem tych kwestii, zanim udostępnimy go na stronie.

Oczywiście, dostępność PDF-ów to nie tylko kwestia samego dokumentu. Równie ważne jest, by plik był przesłany na stronę www w sposób przyjazny dla użytkowników, na przykład z opisem zawartości i informacją o rozmiarze pliku.

Brzmi skomplikowanie? Wcale nie musi. Wiele edytorów tekstu, a także narzędzi do składu publikacji, ma wbudowane funkcje ułatwiające tworzenie dostępnych PDF-ów. Wystarczy tylko nauczyć się z nich korzystać.

Korzyści z dostępnych PDF-ów

Zadbanie o dostępność plików PDF może wydawać się czasochłonne i wymagające dodatkowej pracy. Ale jest to wysiłek, który się zwraca. Oto kilka najważniejszych korzyści:

1. Zwiększony zasięg treści – dzięki dostępności PDF-y docierają do szerszego grona odbiorców, w tym osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami.

2. Lepsza użyteczność – dobrze zaprojektowane dokumenty są intuicyjne i wygodne w obsłudze, co docenią wszyscy użytkownicy.

3. Spełnienie wymagań prawnych – w wielu krajach, w tym w Polsce, istnieją przepisy zobowiązujące podmioty publiczne do zapewnienia dostępności cyfrowej, w tym PDF-ów.

4. Budowanie wizerunku firmy – dbałość o dostępność to wyraz troski o potrzeby wszystkich klientów i znak nowoczesnego, otwartego podejścia.

5. Poprawa jakości treści – dążąc do dostępności, automatycznie poprawiamy jakość samych dokumentów – ich strukturę, czytelność, spójność.

Podsumowując, choć dostępność PDF-ów wymaga nieco więcej wysiłku na etapie tworzenia, to przynosi wymierne korzyści zarówno dla twórców, jak i odbiorców tych dokumentów. A co najważniejsze – pozwala na dotarcie z ważnymi treściami do wszystkich użytkowników, niezależnie od ich możliwości. Warto zatem traktować dostępność poważnie i uczynić ją stałym elementem procesu tworzenia plików PDF.

Gdzie szukać pomocy?

Jeśli czujesz się niepewnie, jeśli zastanawiasz się, jak zacząć tworzyć dostępne PDF-y – nie ma powodu do obaw. Istnieje wiele źródeł, z których możesz czerpać wiedzę i inspirację.

Świetnym punktem wyjścia są publikacje i wytyczne dotyczące dostępności cyfrowej, takie jak Standardy przygotowywania treści zgodnie z wytycznymi WCAG 2.1 lub Program Dostępność Plus. Znajdziesz w nich praktyczne wskazówki, jak tworzyć dostępne dokumenty.

Warto też obserwować ekspertów zajmujących się tą tematyką, na przykład Jakuba Dębskiego – projektanta dostępności i inclusive design. Chętnie dzielą się oni wiedzą i dobrymi praktykami.

Jeśli natomiast potrzebujesz jeszcze większego wsparcia, możesz skorzystać z usług firmy Strony Internetowe. Nasi specjaliści od dostępności cyfrowej pomogą Ci stworzyć w pełni dostępne PDF-y, które będą służyć wszystkim twoim użytkownikom.

Pamiętaj – dbanie o dostępność to inwestycja, która się opłaca. To sposób, by Twoje treści docierały do szerszego grona odbiorców, a Twoja firma zyskała miano nowoczesnej i otwartej na potrzeby wszystkich klientów. Warto więc poświęcić temu tematowi nieco czasu i wysiłku.