Cyfrowe euro – rewolucja w płatnościach elektronicznych
Przyszłość płatności w Europie
Wyobraź sobie scenariusz, w którym szybko i wygodnie możesz zapłacić za zakupy w sklepie lub dokonać przelewu znajomemu – bez wyciągania portfela, tylko za pomocą kilku kliknięć na smartfonie. Brzmi jak coś z przyszłości? Nic bardziej mylnego! Już niedługo taka wizja może stać się rzeczywistością za sprawą nowego pieniądza cyfrowego, zwanego cyfrowym euro.
Zmiany w zwyczajach płatniczych konsumentów wskazują na to, że świat stoi u progu rewolucji w sposobie dokonywania transakcji. Odsetek transakcji zrealizowanych w handlu elektronicznym w Unii Europejskiej wzrósł z 6% w 2019 roku do 17% w 2022 roku. Jednocześnie obserwujemy spadek wykorzystania gotówki na rzecz kart płatniczych i aplikacji mobilnych. W obliczu tych trendów Europejski Bank Centralny (EBC) postawił sobie za cel stworzenie cyfrowego odzwierciedlenia tradycyjnych pieniędzy – euro.
Cyfrowe euro miałoby na równi z gotówką status prawnego środka płatniczego, co oznaczałoby obowiązek jego akceptacji przez sprzedawców. Transakcje w tej nowej formie pieniądza banku centralnego byłyby realizowane w czasie zbliżonym do rzeczywistego, w sposób nieprzerwany – 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku. Co więcej, konsumenci mogliby korzystać z cyfrowego euro zarówno w trybie online, jak i offline – bez potrzeby dostępu do internetu.
Jak będzie wyglądało cyfrowe euro?
Choć jeszcze nie wszystkie szczegóły dotyczące funkcjonowania cyfrowego euro są dopracowane, już teraz wiemy, że będzie ono emitowane przez EBC i pozostałe banki centralne strefy euro. Nowa forma pieniądza ma być powszechnie dostępna, łatwa w użyciu oraz szeroko akceptowalna. Płatności z jej wykorzystaniem musieliby przyjmować wszyscy sprzedawcy, którzy akceptują inne bezgotówkowe instrumenty płatnicze.
Cyfrowe euro będzie dystrybuowane za pośrednictwem dostawców usług płatniczych, takich jak banki i fintechy, pochodzących ze wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Transakcje będą realizowane zgodnie z zasadami schematu płatniczego, tak jak to ma miejsce w przypadku kart płatniczych, co zapewni jednolity sposób dokonywania i odbierania płatności w całej strefie euro, niezależnie od pośredniczącej instytucji.
Użytkownicy – zarówno konsumenci, jak i sprzedawcy – będą mogli korzystać z cyfrowego euro do dokonywania płatności P2P (osoba-do-osoby), w stacjonarnych punktach sprzedaży, w handlu elektronicznym oraz w transakcjach z udziałem administracji publicznej. Co istotne, płatności będą mogły być realizowane również bez dostępu do internetu, dzięki wykorzystaniu istniejących na rynku urządzeń, takich jak terminale płatnicze.
Kluczowe cechy cyfrowego euro
Wśród kluczowych cech cyfrowego euro warto wyróżnić kilka, które mogą szczególnie przypaść do gustu konsumentom:
-
Brak opłat dla płatności codziennych – korzystanie z cyfrowego euro w podstawowych transakcjach życia codziennego będzie bezpłatne dla użytkowników.
-
Szeroki zakres prywatności – przewiduje się zastosowanie technologii kryptograficznych, które zapewnią większą ochronę danych osobowych i transakcyjnych niż w przypadku większości obecnie dostępnych instrumentów płatniczych.
-
Dostępność offline – możliwość dokonywania płatności bez konieczności posiadania dostępu do internetu, co ułatwi ich realizację w wielu sytuacjach.
-
Włączenie finansowe – cyfrowe euro ma być zaprojektowane w taki sposób, aby umożliwić korzystanie z niego osobom z niepełnosprawnościami, o ograniczonych umiejętnościach cyfrowych oraz osobom starszym.
Warto podkreślić, że cyfrowe euro nie będzie programowalnym pieniądzem, co oznacza, że nie będzie zawierało rozwiązań pozwalających na wprowadzenie ograniczeń czasowych lub przedmiotowych dla realizacji transakcji.
Obawy i wyzwania
Choć koncepcja cyfrowego euro budzi entuzjazm, nie obywa się bez obaw i wyzwań, które muszą zostać rozwiązane. Jednym z najważniejszych tematów w debacie publicznej jest kwestia prywatności danych transakcyjnych i ochrony danych osobowych użytkowników. EBC zapewnia, że w pracach nad cyfrowym euro poszukiwane są rozwiązania, które w odpowiedni sposób zabezpieczą te kwestie, m.in. poprzez wykorzystanie technik kryptograficznych.
Innym istotnym wyzwaniem jest zagwarantowanie stabilności finansowej i uniknięcie zaburzenia procesu pośrednictwa finansowego banków. Eksperci obawiają się, że emisja detalicznego CBDC w niewłaściwie zaprojektowanym modelu mogłaby prowadzić do częściowej substytucji depozytów bankowych, co mogłoby negatywnie wpłynąć na sektor bankowy. Aby temu zapobiec, rozważane są między innymi mechanizmy ograniczające maksymalną kwotę środków, jakie osoby fizyczne mogłyby posiadać na rachunkach cyfrowego euro.
Nie mniej istotna jest kwestia suwerenności europejskiej infrastruktury płatniczej. Cyfrowe euro ma być wyposażone we własną, zarządzaną przez podmioty europejskie, platformę do rozrachunku transakcji. Takie rozwiązanie miałoby zwiększać odporność systemu płatniczego na cyberataki i zakłócenia techniczne, wzmacniając tym samym suwerenność monetarną Unii Europejskiej.
Długa droga do sukcesu
Mimo entuzjazmu i wagi projektu, wprowadzenie cyfrowego euro nie będzie prostym zadaniem. Doświadczenia innych krajów, takich jak Bahamy, Nigeria czy Jamajka, pokazują, że samo wprowadzenie waluty cyfrowej nie gwarantuje sukcesu, nawet po uprzednim przeprowadzeniu wieloetapowych testów pilotażowych.
Kluczowe będzie właściwe zaplanowanie sposobu funkcjonowania całego ekosystemu waluty cyfrowej oraz konsekwentna realizacja projektu, przy ścisłej współpracy konsumentów, sprzedawców i instytucji finansowych. Dopiero wówczas cyfrowe euro będzie mogło stać się powszechnie wykorzystywanym i akceptowanym instrumentem płatniczym.
Według obecnych szacunków, cyfrowe euro mogłoby pojawić się w obiegu realnie najwcześniej za około cztery do pięciu lat, czyli około 2028 roku. Czas pokaże, czy nowa forma pieniądza banku centralnego podbije serca i portfele konsumentów w strefie euro, czy też będzie jednym z wielu elementów rozwijającego się ekosystemu płatności.
