Czym jest wizerunek i jak używają go strony internetowe?
Wizerunek osoby jest nieodłącznym elementem jej tożsamości. Definiuje się go jako niepowtarzalne cechy fizyczne, które pozwalają na wizualną identyfikację jednostki. Strony internetowe mogą wykorzystywać wizerunek osób trzecich na wiele sposobów. Przykładowo, firmy używają zdjęć modelek i modeli do promowania swoich produktów. Serwisy pośredniczące w znalezieniu pracy zamieszczają zdjęcia potencjalnych pracowników. Portale społecznościowe udostępniają opcję przesyłania zdjęć profilowych. Blogerzy często wzbogacają swoje wpisy obrazami osób ilustrującymi omawiane tematy.
Jak widzisz, wizerunek jest powszechnie wykorzystywany w Internecie. Jego zastosowanie ułatwia komunikację, zwiększa atrakcyjność treści i wspomaga prowadzenie działalności gospodarczej. Jednakże z prawnego punktu widzenia używanie wizerunku osób trzecich na stronach WWW nie zawsze jest dozwolone. Podlega ono bowiem ścisłym regulacjom.
Jakie są prawne aspekty wykorzystywania wizerunku osób trzecich?
Prawo do wizerunku jest jednym z dóbr osobistych człowieka. Oznacza to, że każdy ma wyłączną kontrolę nad sposobem użycia swojego wizerunku. Jego rozpowszechnianie wymaga uzyskania pisemnej zgody zainteresowanej osoby. W przeciwnym razie może to stanowić naruszenie dóbr osobistych.
Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Prawo zezwala na rozpowszechnianie wizerunku bez zgody w określonych przypadkach, między innymi:
- Osoba jest jedynie szczegółem całości (np. uczestnikiem zgromadzenia publicznego)
- Wizerunek został utrwalony w związku z pełnieniem przez daną osobę funkcji publicznych
- Wizerunek ma związek z bieżącym wydarzeniem
- Osoba otrzymała odpowiednie wynagrodzenie za pozowanie
Jak widzisz, zapisy prawne regulujące wykorzystanie wizerunku są dosyć złożone. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest uzyskanie pisemnej zgody od osoby, której wizerunek chcesz wykorzystać na swojej stronie internetowej. Pozwoli Ci to uniknąć ewentualnych konsekwencji prawnych.
Jak prawidłowo pozyskać zgodę na wykorzystanie wizerunku?
Skuteczne pozyskanie zgody na użycie wizerunku wymaga spełnienia kilku warunków. Po pierwsze, zgoda musi być wyrażona w formie pisemnej (tradycyjnej lub elektronicznej). Ustna zgoda nie ma mocy prawnej. Po drugie, zgoda powinna jasno precyzować zakres, w jakim wizerunek zostanie wykorzystany. Ważne jest, aby uzyskać ją przed faktycznym użyciem wizerunku.
Korzystając z wizerunku na swojej stronie, powinieneś spełnić jeszcze jeden wymóg. Musisz poinformować osobę, której wizerunek będzie publikowany, o celu jego użycia. Ważne jest również wskazanie konkretnego okresu, w jakim wizerunek będzie wykorzystywany. Rzetelne przekazanie tych informacji pozwoli uniknąć zarzutu naruszenia dóbr osobistych w przyszłości.
W procesie pozyskiwania zgody pomocne może być użycie wzoru formularza. Poniżej przedstawiam przykładową tabelę, która może stanowić podstawę takiego dokumentu:
| Element | Opis |
|---|---|
| Dane osoby | Imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer dowodu osobistego |
| Cel wykorzystania wizerunku | Np. promocja usług firmy na stronie WWW, portalu społecznościowym |
| Zakres wykorzystania wizerunku | Np. publikacja zdjęć, materiałów wideo na określonych stronach |
| Okres wykorzystania wizerunku | Np. 12 miesięcy od daty podpisania zgody |
| Wynagrodzenie | Kwota wynagrodzenia lub zapis o nieodpłatnym wykorzystaniu |
| Data i podpis osoby wyrażającej zgodę | Potwierdzenie akceptacji warunków |
Prawidłowo skonstruowany formularz, zawierający wszystkie niezbędne informacje, znacznie ułatwi proces legalnego pozyskania zgody na wykorzystanie wizerunku. Pamiętaj jednak, że jest to tylko przykładowy wzór. Konkretna treść dokumentu powinna zostać dostosowana do specyfiki Twojej działalności.
Kiedy możesz wykorzystać wizerunek osób bez ich zgody?
Jak już wspomniałem, istnieją sytuacje, w których prawo zezwala na wykorzystanie wizerunku osoby bez konieczności uzyskiwania jej zgody. Przyjrzyjmy się im bliżej:
-
Osoba jest jedynie szczegółem całości. Jeśli na zdjęciu lub nagraniu wideo znajduje się wizerunek osoby, która nie stanowi głównego obiektu, lecz jedynie element większej całości (np. uczestnik zgromadzenia publicznego), jej zgoda nie jest wymagana.
-
Wizerunek utrwalono w związku z pełnionymi przez daną osobę funkcjami publicznymi. W przypadku osób publicznych, takich jak politycy, celebryci czy artyści, ich wizerunki mogą być rozpowszechniane bez zgody, jeśli zostały utrwalone w trakcie wykonywania przez nie obowiązków publicznych.
-
Wizerunek ma związek z bieżącym wydarzeniem. Jeśli zdjęcie lub nagranie przedstawia osobę biorącą udział w wydarzeniu, które ze względu na miejsce lub czas ma charakter bieżący (np. protesty, parady, festyny), jej zgoda nie jest konieczna.
-
Osoba otrzymała wynagrodzenie za pozowanie. Zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest potrzebna, jeśli osoba otrzymała odpowiednią zapłatę za udostępnienie swojego wizerunku w celach komercyjnych (np. modelki, aktorzy).
Należy jednak pamiętać, że sytuacje te mają ściśle określone ramy prawne. Dlatego przed rozpowszechnieniem wizerunku bez zgody, warto skonsultować się z prawnikiem. Pozwoli to uniknąć ewentualnych sporów i konsekwencji.
Konsekwencje prawne nielegalnego wykorzystania wizerunku
Wykorzystanie wizerunku osoby bez jej zgody, poza przypadkami dozwolonymi przez prawo, może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi. Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, ma prawo dochodzić roszczeń na drodze cywilnoprawnej i karnej.
W ramach postępowania cywilnego poszkodowany może żądać:
- Zaprzestania naruszeń i usunięcia skutków naruszenia (np. usunięcia zdjęć ze strony WWW)
- Naprawienia szkody majątkowej (np. utraconych korzyści w związku z bezprawnym użyciem wizerunku)
- Zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych
Ponadto, bezprawne rozpowszechnianie wizerunku może również stanowić przestępstwo, ścigane z urzędu. Grozi za nie kara grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do roku.
Jak widzisz, konsekwencje prawne nielegalnego wykorzystania wizerunku osób trzecich na stronach internetowych mogą być bardzo poważne. Dlatego warto zainwestować czas i środki w prawidłowe pozyskanie zgody. Pozwoli Ci to uniknąć nieprzyjemnych reperkusji w przyszłości.
Wywiad z prawnikiem specjalizującym się w prawie autorskim
Aby lepiej zrozumieć problematykę wykorzystania wizerunku osób trzecich, przeprowadziłem wywiad z Anną Kowalską – prawnikiem specjalizującym się w prawie autorskim.
Pytanie: W jakich sytuacjach zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest wymagana?
Anna Kowalska: “Najczęstszym przypadkiem, w którym rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga zgody osoby, jest sytuacja, gdy stanowi ona jedynie szczegół całości. Dotyczy to na przykład rozpowszechniania zdjęć lub nagrań z wydarzeń publicznych, gdzie konkretne osoby nie są głównym obiektem utrwalonym na materiale.
Ponadto zgoda nie jest konieczna, jeżeli wizerunek został utrwalony w związku z pełnionymi przez daną osobę funkcjami publicznymi, takimi jak obowiązki służbowe, zawodowe czy działalność o charakterze społecznym lub politycznym.
Kolejnym wyjątkiem jest przypadek, gdy wizerunek ma związek z bieżącym wydarzeniem. Inną sytuacją wyłączającą wymóg zgody jest uzyskanie przez osobę wynagrodzenia związanego z rozpowszechnianiem jej wizerunku, na przykład jako modela czy aktora.”
Pytanie: Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez właścicieli stron internetowych przy wykorzystywaniu wizerunku osób trzecich?
Anna Kowalska: “Bardzo często właściciele stron internetowych pobierają zdjęcia z zasobów Internetu, np. portali społecznościowych lub serwisów z plikami graficznymi i wykorzystują je na swoich stronach bez zgody osób, których wizerunek został utrwalony. Jest to niedozwolone i może skutkować roszczeniami ze strony osób, których dobra zostały naruszone.
Innym częstym błędem jest pozyskiwanie zgody jedynie w formie ustnej, na przykład podczas rozmowy czy korespondencji mailowej. Taka zgoda nie ma mocy prawnej i nie chroni przed konsekwencjami naruszenia dóbr osobistych.
Zdarza się również, że zakres udzielonej zgody jest nieprecyzyjny lub niewystarczająco określony. Może to prowadzić do sporów w przypadku szerszego wykorzystania wizerunku niż zostało to określone w zgodzie. Dlatego bardzo ważne jest dokładne sprecyzowanie zakresu i celu wykorzystania wizerunku już na etapie pozyskiwania zgody.”
Pytanie: Jakie mogą być konsekwencje nielegalne go wykorzystania wizerunku osób trzecich na stronach www?
Anna Kowalska: “W przypadku bezprawnego rozpowszechnienia wizerunku osoby bez jej zgody, poszkodowana osoba może dochodzić roszczeń na drodze cywilnoprawnej. Może żądać zaprzestania naruszeń, usunięcia skutków naruszenia, a także naprawienia szkody majątkowej i przyznania odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego.
Co więcej, nieuprawnione rozpowszechnianie wizerunku może również stanowić przestępstwo, za które grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do roku. Jeżeli czyn został popełniony w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wizerunek został w znacznym stopniu upowszechniony, kara może być jeszcze wyższa.
Możliwe są również konsekwencje natury wizerunkowej dla firmy, która dopuściła się naruszeń. Utrata zaufania klientów czy posądzenie o nieetyczne praktyki może bardzo negatywnie wpłynąć na prowadzenie działalności gospodarczej. Koszty prawne związane z ewentualnymi postępowaniami również nie są bez znaczenia.
Dlatego tak ważne jest, aby jeszcze przed wykorzystaniem wizerunku upewnić się co do zgodności tych działań z obowiązującymi przepisami prawa. Zasięgnięcie fachowej pomocy prawnej z pewnością się tu opłaci.”
Rozmowa z Panią mecenas uświadomiła mi, jak istotne jest znajomość prawa w kwestii wykorzystywania wizerunku osób trzecich. Dzięki wywiadowi dowiedziałem się, jakie są najczęstsze błędy i nieprawidłowości w tym zakresie oraz jakie mogą być ich konsekwencje. Stanowi to cenną wskazówkę, na co należy zwrócić szczególną uwagę, wykorzystując cudze wizerunki na stronach internetowych.
Podsumowanie
Podsumowując, wykorzystanie wizerunku osób trzecich na stronach internetowych jest regulowane przez prawo i podlega ścisłym zasadom. Co do zasady, wymaga ono uzyskania pisemnej zgody zainteresowanej osoby. Zgoda powinna jasno określać zakres wykorzystania wizerunku oraz cel, w jakim ma to nastąpić.
Jednocześnie prawo przewiduje sytuacje, w których zgoda nie jest potrzebna. Dotyczy to m.in. przypadków, gdy osoba stanowi jedynie szczegół większej całości, jej wizerunek utrwalono w związku z pełnionymi funkcjami publicznymi lub wizerunek ma związek z bieżącym wydarzeniem. Wyjątkiem jest również uzyskanie przez daną osobę wynagrodzenia za pozowanie.
Naruszenie przepisów regulujących wykorzystanie wizerunku może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi. Poszkodowany ma prawo dochodzić swoich roszczeń na drodze cywilnoprawnej i karnej. Firma dopuszczająca się bezprawnych praktyk w tym zakresie może ponieść dotkliwe kary finansowe, a także narazić się na utratę zaufania klientów i negatywny wizerunek.
Dlatego tak ważne jest, aby przed wykorzystaniem wizerunku osób trzecich na własnej stronie internetowej dobrze zapoznać się z obowiązującymi regulacjami prawnymi i ich przestrzegać. W wątpliwych przypadkach warto zasięgnąć porady profesjonalnego prawnika. Pozwoli to uniknąć nieświadomego naruszenia przepisów i nieprzyjemnych konsekwencji w przyszłości.
